“Эрхэм хүндэт чуулганы төлөөлөгчид өө,

Эрхэм хүндэт Ерөнхий нарийн бичгийн дарга аа,

Хатагтай, ноёд оо.

Юуны өмнө НҮБ үүсэн байгуулагдсаны түүхт 80 жилийн ойн босгон дээр зохион байгуулж буй энэ чуулганы даргын хариуцлагатай үүргийг хүлээн авсан хатагтай Анналена Бербок Танд чин сэтгэлийн баяр хүргэж, чуулганы үйл ажиллагаанд өндөр амжилт хүсье.

Тэртээх найман зууны өмнө Их эзэн Чингис хаан Их Монгол Улсыг байгуулж, монголчууд бидний өвөг дээдэс өрнө, дорныг төрт ёс, хууль цаазын дор төвшитгөн, Евроазийн өргөн уудам нутагт “Монголын их амар амгалан”-г цогцлоож, хүн төрөлхтөн хөгжин дэвжих үндэс суурийг тавьсан түүхтэй.

“Монголын их амар амгалан” нь өнөөгийн дэлхий дахины энх тайван, тогтвортой байдлыг сахин хамгаалахын төлөөх хамтын хүчин чармайлтын үндэс суурь болохуйц дэвшилтэт үзэл санааг агуулж байсан билээ.

Тэгвэл найман арваны тэртээ дайны утаа замхраагүй, хүн төрөлхтний түгшүүр арилаагүй байсан тэр цаг үед НҮБ хэмээх их айл даян дэлхийн энх тайван, аюулгүй байдлын баталгаа, дэлхийн улс орнуудын итгэл найдварын их өргөө болон сүндэрлэн боссон юм.

Тэр цагаас хойш энэхүү байгууллага хүн төрөлхтний зам мөрийг гэрэлтүүлж, улс орнууд энх тайвнаар хамтдаа хөгжих итгэл найдварын голомт болон оршсоор ирлээ.

Олон улсын нөхцөл байдал хувьсамтгай, сорилт, бэрхшээлээр дүүрэн хэвээр байгаа энэ цаг үед Ерөнхий Ассамблейн 80 дугаар чуулган Ерөнхий санал шүүмжлэлийн сэдвийг “Хамтдаа хүчтэй 80 жил болон энх тайван, хөгжил дэвшил, хүний эрхийн төлөөх илүү сайхан ирээдүй” хэмээн тодорхойлсныг бид талархан дэмжиж байна.

Чухамдаа энэхүү сэдэв нь НҮБ-ын өнгөрсөн 80 жилийн ололт амжилт, алдаа оноог дүгнэн цэгнэж, үйл ажиллагааг нь түүний Дүрэм, олон улсын эрхзүйн зарчмуудын дагуу улам бүр бэхжүүлж, цаашид илүү тодорхой үр дүн гаргахын төлөө санал бодол, үйл хэргээ нэгтгэхэд биднийг уриалан дуудаж байна.

Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө,

Монгол Улс аливаа улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хүндэтгэж, маргаантай асуудлыг эв зүйгээр шийдвэрлэх, хүний эрх, эрх чөлөөг дээдлэх, эрх тэгш, харилцан ашигтай хамтран ажиллах тухай НҮБ-ын Дүрэм, нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн олон улсын эрх зүйн хэм хэмжээ, зарчмыг тууштай баримталсаар ирсэн.

Монгол Улс НҮБ-ын бүрэн эрхт гишүүнээр элссэн 1961 оноос хойш олон улсын энх тайван, аюулгүй байдлыг бэхжүүлэхийн төлөөх НҮБ-ын хүчин чармайлт, түүний дотор зэвсэг хураах, үл дэлгэрүүлэх санаачилгыг тууштай дэмжиж ирсэн бөгөөд өөрийн газар нутгийг цөмийн зэвсэггүй статустай болгон зарласан билээ.

Мөн Зүүн хойд Азийн яриа хэлэлцээний механизм байгуулахыг эрмэлзэж, НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцон, нийгэм, эдийн засгийн хөгжил, хүрээлэн буй орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаарх хөгжлийн бодлого, зорилгуудыг ханган хэрэгжүүлэх чиглэлээр олон санал, санаачилга гарган бүх түвшинд хамтран ажиллаж ирсэн.

НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутерреш 2022 онд манай улсад айлчлахдаа “Монгол Улс бол зөрчил тэмцэлтэй дэлхий ертөнцөд энх тайвны бэлгэ тэмдэг болсон улс” хэмээн хэлсэн нь НҮБ-ын үйл ажиллагаа, түүний энхийн үйл хэрэгт Монгол Улсын оруулсан хувь нэмэр, хичээл зүтгэлийг өндрөөр үнэлсэн явдал болсон юм.

Монгол Улс өнгөрсөн 23 жилийн хугацаанд НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагаанд Зэвсэгт хүчний алба хаагчдаа тасралтгүй илгээн дэлхий нийтийн болон бүс нутгийн энх тайван, аюулгүй байдлын төлөөх үйл хэрэгт хувь нэмрээ оруулсаар ирлээ.

Энэ хугацаанд НҮБ-ын энхийг сахиулах 16 ажиллагаанд манай 23 мянга гаруй энхийг сахиулагчид оролцсон бөгөөд Монгол Улс энхийг сахиулах ажиллагаанд цэрэг, цагдаа илгээгч 120 гаруй улсаас тогтмол эхний 20 дотор эрэмбэлэгдэж байна.

Мөн Монгол Улс НҮБ-ын Энхийг сахиулах ажиллагаанд үүрэг гүйцэтгэх эмэгтэй цэргийн алба хаагчдын тоог үе шаттайгаар нэмэгдүүлэн 14 хувьд хүргэснийг НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн “Эмэгтэйчүүд, энх тайван, аюулгүй байдал” тогтоол батлагдсаны 25 жилийн ойн босгон дээр тэмдэглэн хэлэхэд таатай байна.

Монгол Улс цаашид ч даян дэлхийн энх тайван, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалахад чиглэсэн НҮБ-ын хүчин чармайлтыг тууштай дэмжин, энхийг сахиулах үйлсэд идэвхтэй оролцох болно.

Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө,

“Тогтвортой хөгжлийн 2030” хөтөлбөр дуусахад ердөө таван жил үлдээд буй энэхүү шийдвэрлэх цаг үед Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын хэрэгжилт дэлхий дахинаа дөнгөж 17 хувьтай байна.

Тэгвэл Тогтвортой хөгжлийн 2025 оны илтгэлд дурдсанаар Монгол Улсын Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын хэрэгжилт 66.7 хувьд хүрч, НҮБ-ын Олон талт хамтын ажиллагааны индексээр 14 дүгээр байранд орсон нь бидний олон арван жилийн хүчин чармайлтын үр дүн, зохих амжилт юм.

Олон улсын хамтын нийгэмлэг, гишүүн орнууд Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын хэрэгжилтийн түвшинг нэмэгдүүлэхийн тулд бүхий л хүч чармайлтаа дайчлан ажиллаж байна.

Хэдхэн сарын өмнө Испани Улсын Севилья хотноо болсон Хөгжлийн санхүүжилтийн асуудлаарх олон улсын Дөрөвдүгээр бага хурлаар Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын амин чухал асуудал бол санхүүжилт гэдэгт улс орнууд санал нэгдэж, хөгжиж буй орнуудын оролцоог нэмэгдүүлэх, олон улсын санхүүгийн өнөөгийн бүтцийг шинэчлэх талаар олон санал, санаачилгыг хэрэгжүүлэхээр тогтсонд талархаж байна.

Уг бага хурлаас баталсан “Севильягийн үүрэг амлалт” баримт бичгийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд олон улсын хөгжлийн хамтын ажиллагааг хамгийн хэрэгцээтэй, нэн эмзэг бүлгийн хүмүүсийг дэмжин туслах, үүнтэй холбоотой сорилт бэрхшээлүүдийг шийдвэрлэхэд чиглүүлэх нь нэн чухал байна.

Түүнчлэн Монгол Улс НҮБ-ын хүрээнд далайд гарцгүй хөгжиж байгаа орнуудын ашиг сонирхлыг хамгаалах, эдгээр улс орнуудын тусгай хэрэгцээ шаардлага, онцлог байдлыг олон улсын хамтын нийгэмлэгт таниулах, тэдэнтэй хамтран эрх ашгаа хамгаалах, дэлхий нийтэд дуу хоолойгоо хүргэх чиглэлээр идэвхтэй манлайлан ажилласаар ирснийг тэмдэглэн хэлэхэд таатай байна.

Далайд гарцгүй хөгжиж буй орнуудын асуудлаарх НҮБ-ын Гуравдугаар бага хурал өнгөрсөн 08 дугаар сард Туркменистан Улсын Аваза хотноо болж, “2024-2034 оны Авазагийн Үйл ажиллагааны хөтөлбөр”-ийг баталсан.

Газар зүйн байршлаас шалтгаалж худалдаа, эдийн засгийн хувьд ямагт сорилт, бэрхшээлтэй тулгарч байдаг далайд гарцгүй хөгжиж буй орнуудын хөгжлийг ирэх 10 жилд тодорхой хэмжээгээр урагшлуулах, тэдгээр улс оронд амьдарч буй 600 гаруй сая хүний амьдрал ахуйд эерэг өөрчлөлт авчрах тус хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах үүрэг амлалтыг улс орнууд авлаа.

“Авазагийн Үйл ажиллагааны хөтөлбөр”-ийг бодит ажил хэрэг болгохын тулд далайд гарцгүй хөгжиж буй орнууд уг хөтөлбөрийг үндэснийхээ хөгжлийн хөтөлбөрүүдтэй уялдуулахын сацуу бүх талын нөөц, бололцоог ашиглан бүс нутгийн интеграцчлал, хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэх нь нэн чухал юм.

Мөн далайд гарцгүй хөгжиж буй орнуудыг дэмжин, бодитой дэмжлэг туслалцаа үзүүлэн хамтарч ажиллахыг олон улсын хамтын нийгэмлэг, банк, санхүүгийн байгууллага, хөгжлийн түншүүдэд уриалж байна.

Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө,

Эх дэлхий бол хүн төрөлхтөн та бидний цорын ганц гэр орон билээ.

Гэтэл хүн төрөлхтөн эх дэлхий, байгаль орчиндоо хоноцын сэтгэлээр хандсаны уршгаар эх дэлхийн оршин тогтнохуйд түгшүүрийн харанга дэлдэж, сэхээний тасагт амь тэмцэн хэвтэх өвчтөн мэт болсныг бид бүхэн харж байна.

Хэрвээ та бид дэлхий ертөнцөө хамгаалах эрс шийдэмгий замыг яг одоо л сонгохгүй бол эх дэлхий цаашид та бидэнгүйгээр оршин тогтнох өөрийн замаа сонгох нь лавтай.

Монголчууд бид эрт дээр үеэс тэнгэрийн доорх юмс бүхэн амьтай хэмээн үзэж уул, ус, ургамал, амьтан бүхэнд хүндэтгэлтэй хандаж, сав, шим ертөнцийн зохилдлого нь хүмүүний дотоод ертөнц, ухамсарт үйлдлээс салшгүй хамааралтай хэмээн үзэж ирсэн билээ.

Өдгөөгөөс хоёр мянганы тэртээ монголчууд бидний өвөг дээдэс Хүннүгийн их хаан Модун “Газар бол улсын үндэс” хэмээн айлдсан бөгөөд байгаль дэлхийгээ шүтэж ирсэн манай ард түмний уламжлалыг ЮНЕСКО “Уул овоо тахих монгол зан үйл” хэмээн нэрлэж, Дэлхийн соёлын өвд бүртгэсэн.

Монголчууд бид эх болсон байгаль дэлхийтэйгээ зүй зохистой шүтэлцэн амьдарч, онгон дагшнаар нь хадгалан хамгаалах хандлага, сэтгэлгээг өсөх наснаас нь үр хүүхдүүддээ төлөвшүүлэн сургаж ирсэн сайхан уламжлалтай ард түмэн билээ.

Тиймээс Их Монгол Улс байгуулагдсаны түүхт 800 жилийн ойг тохиолдуулан НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 2005 онд гаргасан тогтоолд монголчуудын хүн төрөлхтний түүхэнд оруулсан хувь нэмрийг өндрөөр үнэлсэн төдийгүй “Монголчуудын соёл иргэншилд уламжлагдан ирсэн байгаль дэлхийтэйгээ зохицон амьдрах ёсны ач холбогдол өнөөгийн дэлхий ертөнцөд улам бүр өсөн нэмэгдэж буйг онцолж байна” хэмээн цохон тэмдэглэсэн байдаг.

Өнөө цагт монголчууд бид энэхүү өв соёл, эх дэлхийтэйгээ шүтэлцэн амьдарч ирсэн уламжлалт мэдлэг, туршлагаа дэлхий дахинаа хуваалцаж, уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох, тэсвэрлэх байдлыг нэмэгдүүлэхэд өөрсдийн хувь нэмрээ оруулахыг зорьж байна.

Монгол Улс 2026 онд зохион байгуулах Цөлжилттэй тэмцэх тухай НҮБ-ын конвенцын Талуудын 17 дугаар бага хурал болон “Бэлчээр ба нүүдлийн мал аж ахуй эрхлэгчдийн олон улсын жил”-ийн хүрээнд манай улс НҮБ-тай хамтран дэвшүүлж буй олон улсын 10 жилийн “Бэлчээрийн тэргүүлэх санаачилга”-ыг дэмжиж хамтран ажиллахыг Та бүхэнд уриалж байна.

“Амьдралын эх ус, усны эх мод” хэмээн манай ард түмэн ярьдаг.

Дэлхий даяар ундны усны хүртээмж буурч, дэлхийн 3.6 тэрбум хүн усны хомсдолд өртөөд байна.

Тиймээс улс орнууд газар болон усны нөөцийн нэгдсэн менежментийг уялдаа холбоотой хэрэгжүүлэх, усны хомсдолоос сэргийлэхэд онцгойлон анхаарч ажиллах шаардлага зүй ёсоор тавигдаж байна.

Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицсон, усны нөөцийг хамгаалах, нэмэгдүүлэх, цөлжилт, газрын доройтлыг бууруулах цогц шийдлийг эрэлхийлэх зорилготой Улаанбаатар хотноо 2026 онд зохион байгуулах НҮБ-ын Цөлжилттэй тэмцэх конвенцын Талуудын 17 дугаар бага хуралд Та бүхнийг өндөр түвшин, өргөн бүрэлдэхүүнтэй оролцохыг урьж байна.

Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө,

Монголчууд бид хорвоод мэндэлсэн цагаасаа эхлээд морин дэл дээр өсөн торниж, хүлэг морьтойгоо хамт дэлхийн дайдад суу алдраа түгээж, хүн төрөлхтний бахдам түүхийг бичилцсэн ард түмэн билээ.

Ийм ч учраас монголчууд бид Төрийнхөө сүлдэнд хүлэг морио дээдлэн залж, аргамаг хурдан хүлгийнхээ дэл, сүүлээр Төрийн тугаа нандигнан урлаж, морин хуурынхаа аялгуугаар хорвоо ертөнцийг уяраадаг хосгүй өв соёлтой үндэстэн юм.

Хүн төрөлхтний аж амьдрал, соёл иргэншил, хөгжил дэвшилд эрт дээр үеэс адуу үлэмж их үүрэг гүйцэтгэж ирсэн түүхтэй.

Тиймээс адууны өв соёл, уламжлалыг хадгалан хамгаалах, хүн төрөлхтний ахуй амьдралд гүйцэтгэж буй үүрэг, ач холбогдлыг нь сурталчлан таниулах, түгээн дэлгэрүүлэх зорилгоор Монгол Улс жил бүрийн 07 дугаар сарын 11-ний өдрийг “Дэлхийн адууны өдөр” болгон тэмдэглэж байх тогтоолыг санаачилсан бөгөөд НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 79 дүгээр чуулганы 06 дугаар сарын 03-ны өдрийн Бүгд хуралдаанаар батлууллаа.

“Дэлхийн адууны өдөр”-ийг ЮНЕСКО-гийн хүн төрөлхтний соёлын өвийн жагсаалтад бүртгэлтэй Монголын Үндэсний их баяр наадмын өдөр тэмдэглэж байх тогтоолыг дэмжин баталсан НҮБ-ын бүх гишүүн улс оронд мориндоо хайртай Монголын ард түмний нэрийн өмнөөс гүн талархал илэрхийлье.

Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө,

Дэлхийн улс орнууд энэ онд “Нийгмийн хөгжлийн асуудлаарх Копенгагены Тунхаглал” болон “Бээжингийн тунхаглал”, “Үйл ажиллагааны хөтөлбөр”-ийг баталснаас хойших 30 жилийн хугацаанд хэрэгжүүлсэн ажил үйлсээ дүгнэж байна.

Монгол Улс эдгээр болон холбогдох эрх зүйн баримт бичгүүд, “Тогтвортой хөгжлийн 2030 хөтөлбөр”-т туссан нийгмийн хөгжлийн зорилтуудыг тууштай хэрэгжүүлэх, түүний дотор ядуурлыг бууруулах, нийгмийн тэгш эрх, оролцоог хангах, гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийг дэмжих, ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийг хамгаалахын төлөө олон талт бодлого, үйл ажиллагаа хэрэгжүүлж ирлээ.

Түүний дотор жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангах төрийн бодлого нь эрэгтэй, эмэгтэй хүний тэгш эрх, тэгш боломж, тэгш хандлагын баталгааг хангах нөхцөлийг бүрдүүлэх, жендэрийн ялгаварлан гадуурхалтаас урьдчилан сэргийлэх, түүнийг арилгахад чиглэж байна.

Тухайлбал, манай улс сүүлийн жилүүдэд шийдвэр гаргах түвшинд жендэрийн эрх тэгш байдал, эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэх чиглэлд ихээхэн анхаарал хандуулсны үр дүнд Парламентын гишүүдийн 25 хувийг эмэгтэй гишүүд эзлэх боллоо.

“Дэлхийн эдийн засгийн форум”-ын жендэрийн зөрүүтэй байдлын үнэлгээний 2025 оны тайланд Монгол Улс өнгөрсөн оноос 20 байраар урагшилж, 65 дугаар байрт орсон бөгөөд Ази, Номхон далайн бүс нутагт 5 дугаар байрт эрэмбэлэгдэж байгааг тэмдэглэн хэлэхэд таатай байна.

Манай улс сүүлийн жилүүдэд эмэгтэйчүүдийн олон улсын арга хэмжээг уламжлал болгон эх орондоо  зохион байгуулж байгаа бөгөөд 2022 онд “Энхийг сахиулагч эмэгтэйчүүдийн олон улсын бага хурал”, 2023 онд “Гадаад хэргийн эмэгтэй сайд нарын уулзалт”, 2024 онд НҮБ-тай хамтран “Дэлхийн эмэгтэйчүүдийн чуулга уулзалт”-ыг Улаанбаатар хотноо зохион байгуулсан.

Тэгвэл энэ оны наймдугаар сард “Урам зориг өгөх, нөлөөлөл үзүүлэх, хөрөнгө оруулалт хийх” гэсэн уриан дор “Дэлхийн эмэгтэй бизнес эрхлэгчдийн чуулга уулзалт”-ыг зохион байгууллаа.

Энэхүү арга хэмжээг дэмжин идэвх, санаачилгатай оролцсон нийт улс оронд гүн талархал илэрхийлье.

Эмэгтэйчүүдийн нийгэм, улс төрийн манлайлал, үүрэг оролцоог бүх түвшинд нэмэгдүүлэх чиглэлээр Монгол Улс ямагт түншлэл, хамтын ажиллагаа, эв нэгдлийн бат бөх гүүр байх болно.

Эрхэм хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө,

“Ертөнцөд мөнхийн үргэлжилдэг цор ганц юм бол өөрчлөлт” гэж эртний Грекийн гүн ухаантан Геракл хэлсэн байдаг.

НҮБ-ын үе үеийн удирдлага, гишүүн улс орнуудын дэмжлэгтэйгээр энэ их айлын бүтэц, үйл ажиллагааг бүх талаар ямагт өөрчлөн сайжруулахыг эрмэлзэж ирсэн билээ.

Энэ хүрээнд НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Антонио Гутеррешийн дэвшүүлсэн “НҮБ-80” санаачилгыг Монгол Улс талархан дэмжиж байна.

Мөн НҮБ-ын удирдах албан тушаалд жендэрийн тэгш байдлыг хангах нь НҮБ-ын шийдвэр гаргах үйл явцыг илүү нээлттэй, тэнцвэртэй, хүртээмжтэй болгоход эерэг нөлөө үзүүлэх нь дамжиггүй.

Энэ үүднээс бид НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргад эмэгтэй хүн нэр дэвшүүлэх болон НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулганы даргаар жил сөөлжүүлэн эмэгтэй хүн томилох тухай санаачилгыг дэмжиж байна.

Түүнчлэн Монгол Улс НҮБ-ын Дүрэм, олон улсын эрх зүйн хэм хэмжээний зарчмуудыг дээдлэн хэрэгжүүлж, НҮБ төвтэй олон талт тогтолцоог хөгжүүлэх үйлсэд хувь нэмрээ оруулж, НҮБ-ын шинэчлэл, тэр дундаа НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийг өнөөгийн бодит байдалд нийцүүлж, тэгш шударга төлөөлөлтэй, хүртээмжтэй, ил тод, үр дүнтэй, ардчилсан, хариуцлагатай тогтолцоо болгон шинэчлэхийн төлөөх байр сууриа нотлон илэрхийлж байна.

Дэлхий ертөнцөд зөрчил мөргөлдөөний аянга цахилж, үл итгэлцлийн хана улам өндөрсөж, үл ойлголцлын ангал улам гүнзгийрч байгаа энэ үед олон улсын харилцааг талцал хуваагдал руу чиглүүлсэн олон туйлт бус, харин аливаа улс орны үүх түүх, соёл иргэншил, үндэсний язгуур эрх ашиг, хөгжлийн замналаас үүдэлтэй олон ургалч үзлийг хүндэтгэсэн олон тулгуурт зарчмаар цогцлоон хөгжүүлэх нь улам чухал болж байна.

НҮБ одоогоос 80 жилийн өмнө хүн төрөлхтнийг дайн дажнаас ангижруулж, даян дэлхийн энх тайван, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах зорилгоор үүсгэн байгуулагдсан билээ.

Дэлхийн улс орнууд нэгэн дээвэр дор энх тайван, эв найрамдалтай зэрэгцэн орших үндэс суурь болсон НҮБ-ыг ижил тэгш эрхтэй, адил нөлөөтэй олон тулгуурт ган бат баганаар бэхжүүлэн хүчирхэгжүүлэх шаардлагатай байна.

Тиймээс бид НҮБ-ын анхлан тунхагласан эрхэм зорилго бүрэн хэрэгжиж чадсан эсэхийг нухацтай эргэцүүлэн бодож, найман зууны тэртээ улс орнууд энх тайвнаар зэрэгцэн оршиж, хүн төрөлхтөн хөгжин дэвжих үндэс суурийг тавьсан “Монголын их амар амгалан”-гийн үзэл санааг шингээн, Пакс Глобалика буюу “Дэлхий нийтийн амар амгалан”-г тогтоож чадахуйц хүчирхэг НҮБ болгохын төлөө бүх гишүүн улс орон хамтран зүтгэцгээе.

Энэхүү эгзэгтэй цаг үед дэлхийн улс орнуудын харилцан ойлголцол, харилцан итгэлцэл, харилцан хүндлэлийг улам бэхжүүлж,  дайн дажингүй, амар амгалан, энх тунх, тогтвортой, хамтдаа хөгжин дэвжихэд НҮБ-ын гүйцэтгэх үүрэг, оролцоо урьд урьдаас улам илүү чухал болж байгааг НҮБ үүсгэн байгуулагдсаны түүхт 80 жилийн ойн үеэр онцлон тэмдэглэхийг хүсэж байна.

Монгол Улс энхийг эрхэмлэсэн, олон тулгуурт гадаад бодлогоо тууштай баримталж, олон улсын энх тайван, тогтвортой хөгжилд бодитой хувь нэмрээ оруулсаар ирсэн бөгөөд цаашид ч энэхүү хариуцлагатай үүргээ нэр төртэй биелүүлэх болно.

Та бүхэнд НҮБ үүсгэн байгуулагдсаны түүхт 80 жилийн ойн баярын мэндийг өргөн дэвшүүлье.

Мөнх хөх тэнгэр хүн төрөлхтөн биднийг өнө мөнхөд ивээж, даян дэлхий амар амгалан байх болтугай.

Анхаарал хандуулсанд баярлалаа.

 

--- Translation ---

 

“Distinguished Guests and Delegates,

Mr. Secretary-General,

Ladies and Gentlemen,

At the outset, I extend my sincere congratulations to Madam Annalena Baerbock on assuming the vital role of presiding over this session on the historic 80th anniversary of the founding of the United Nations, and wish the session every success.

Eight centuries ago, Chinggis Khaan established the Great Mongol Empire, bringing together the West and the East under the rule of justice and principled statecraft, spanning the vast expanse of Eurasia. The Pax Mongolica era ushered in a period of remarkable progress and flourishing for humankind.

The Pax Mongolica embodied advanced and visionary principles that resonate to this day, reflecting ideals of peace and stability that underpin today’s collective efforts to safeguard international peace and security.

The Pax Mongolica embodied progressive ideals that formed the basis of today’s collective efforts to maintain global peace and stability. Then, eight decades ago, when the dust and ashes of World War II had not yet cleared and humanity had not yet healed from fear and anxiety, the United Nations, a great family of nations, rose to prominence as a guarantor of world peace and security, and a sanctuary of hope and trust. Since that day, this Organization has continued to illuminate the path of humanity, serving as a beacon of hope for nations striving to advance together in peace.

In this spirit, we highly value and fully support the theme chosen for the General Debate of this 80th session, namely: “Better Together: 80 Years and More for Peace, Development and Human Rights.”

This theme calls upon us to take stock of the achievements and shortcomings of the past 80 years of the United Nations, to strengthen its work in full conformity with the UN Charter and the principles of international law, and to consolidate our thoughts and actions for more concrete outcomes in the future.

Distinguished Delegates,

Mongolia has consistently upheld the UN Charter and universally accepted norms and principles of international law, including respect for the sovereignty, independence, and territorial integrity of all states, the peaceful settlement of disputes, the primacy of human rights and fundamental freedoms, and the principles of equality and mutually beneficial cooperation.

Since its admission as a full member of the United Nations in 1961, Mongolia has steadfastly supported the UN’s efforts to strengthen international peace and security, including initiatives on disarmament and non-proliferation, and has declared its territory to have a nuclear-weapon-free status.

We have sought to establish a dialogue mechanism for North-East Asia, participated in United Nations peacekeeping operations, and advanced policies and goals on social and economic development, the environment, and climate change through proposals and initiatives, working in partnership at all levels.

During his visit to Mongolia in 2022, UN Secretary-General Antonio Guterres said, “Mongolia is a symbol of peace in a troubled world.” This was a high recognition of Mongolia’s contribution and dedication to the UN and its peace agenda.

For the past 23 years, Mongolia has continuously deployed members of its Armed Forces to UN peacekeeping operations, contributing to global and regional peace and security.

Over this period, more than 23,000 Mongolian peacekeepers have served in 16 UN peacekeeping missions. Among more than 120 troop- and police-contributing countries, Mongolia is regularly ranked within the top twenty.

It is also gratifying to note, on the eve of the 25th anniversary of the UN Security Council’s Women, Peace and Security resolution, that Mongolia has steadily increased the proportion of women in its military contingents serving in UN peacekeeping to 14 percent.

Mongolia will continue to firmly support the United Nations’ efforts to safeguard global peace and security and will remain an active participant in peacekeeping.”

Distinguished Delegates,

With only five years remaining to the close of the 2030 Agenda for Sustainable Development, global implementation of the Sustainable Development Goals stands at just 17 percent.

According to the 2025 Sustainable Development report, Mongolia’s implementation rate has reached 66.7 percent, and our country ranked 14th on the UN Multilateral Cooperation Index. These are tangible outcomes of decades of sustained national effort.

The international community and UN Member States are mobilizing every effort to accelerate progress on the SDGs. A few months ago, at the Fourth International Conference on Financing for Development held in Seville, Spain, countries agreed that financing is the lifeblood of the SDGs. We welcome the decisions to increase the participation of developing countries and to advance proposals for reforming the current international financial architecture.

In implementing the “Seville Commitments” adopted at that conference, it is essential that international development cooperation be directed to supporting those most in need and the most vulnerable, and to addressing the challenges they face.

Mongolia has actively championed, within the United Nations, the interests of landlocked developing countries, raising global awareness of their special needs and circumstances, working with them to safeguard shared interests, and ensuring their voices are heard.

In August this year, the Third United Nations Conference on Landlocked Developing Countries convened in Awaza, Turkmenistan, and adopted the Awaza Programme of Action (APoA) for Landlocked Developing Countries (LLDCs) for the Decade 2024–2034. Countries pledged to advance, over the next decade, the development of LLDCs that routinely face trade and economic constraints due to geography, thereby bringing positive change to the lives of more than 600 million people living in those countries.

To translate the “Awaza Programme of Action” into concrete results, LLDCs should align it with national development programmes and, by drawing on all available resources, intensify regional integration and cooperation. We also call upon the international community, international financial institutions, and development partners to provide practical and sustained support to LLDCs.

Distinguished Delegates,

Mother Earth is the only home humankind has. Yet, through a mindset that treats nature as if we were mere visitors, we have pushed our planet to the brink. We now see it as a patient fighting to survive in an intensive care unit.

Unless we choose a bold path right now to protect our world, the Earth will assuredly take its own path without us.

From ancient times, Mongolians have believed that everything under the sky is alive. We respect mountains, waters, plants, and animals, and recognize that harmony in the natural world is inseparable from the actions and consciousness of humankind. Two millennia ago, Modun, the Great Khaan of the Hun Emprie, proclaimed that “The land is the foundation of the state.” UNESCO has inscribed the “Mongolian tradition of ovoo worship” on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity in Need of Urgent Safeguarding, acknowledging our people’s long-standing reverence for nature.

We Mongolians have passed down, from childhood, a way of living in respectful balance with nature and of safeguarding it in its pristine state. On the 800th anniversary of the founding of the Great Mongol State, the UN General Assembly, in a resolution adopted in 2005, not only highly appreciated the contributions of the Mongols to human history, but also stressed that the traditional Mongolian ethos of living in harmony with nature is of growing relevance to today’s world.

Today, we aim to share this heritage and traditional knowledge with the wider world, contributing to adaptation and resilience in the face of climate change.

In 2026, as part of the International Year of Rangelands and Pastoralists and the 17th session of the Conference of the Parties to the United Nations Convention to Combat Desertification (UNCCD COP17) hosted in Ulaanbaatar, Mongolia, the United Nations proposed a global Ten-Year Alliance on Sustainable Rangelands and Land for the Future Initiative.

Our people say, “Life begins with water; water begins with trees.” Around the world, access to drinking water is declining, and some 3.6 billion people face water scarcity. It is therefore imperative that countries implement integrated land and water resources management coherently, placing special emphasis on preventing water shortages.

I invite you all to participate at a high level and in broad representation in UNCCD COP17, to be held in Ulaanbaatar in 2026, where we will seek comprehensive solutions for climate adaptation, the protection and augmentation of water resources, and the reduction of desertification and land degradation.

Distinguished Delegates,

From the moment of birth, Mongolians have been raised in the saddle. Together with our steeds, we carried our fame across the world and helped write a history that humankind can be proud of. For this reason, we honour the horse on our State Emblem of Mongolia, craft our State Banners from the mane and tail of the swift steed, and move hearts with the music of the morin khuur.

From ancient times, the horse has played a vital role in human life, civilization, and development. To preserve and promote the heritage and traditions of the horse, and to raise awareness of its importance to human society, Mongolia initiated a resolution to designate 11 July as “World Horse Day” each year. The resolution was adopted at the plenary meeting of the 79th session of the United Nations General Assembly on June 3, 2025.

On behalf of the horse-loving people of Mongolia, I extend deep gratitude to all UN Member States for supporting the decision to observe “World Horse Day” on the day of the National Naadam Festival of Mongolia, which is inscribed on UNESCO’s Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity.

Distinguished Delegates,

This year, nations are taking stock of three decades of implementation since the adoption of the Copenhagen Declaration on Social Development and the Beijing Declaration and Platform for Action. Mongolia has consistently pursued the social development objectives reflected in these instruments and the 2030 Agenda, including reducing poverty, ensuring equality and inclusion, supporting families, children, and youth, and protecting the rights of older persons and persons with disabilities through comprehensive policies and actions.

Our state policy on gender equality focuses on ensuring equal rights, opportunities, and treatment for women and men, as well as preventing and eliminating gender-based discrimination. As a result of sustained attention in recent years to increasing women’s participation at decision-making levels, women now hold 25 percent of seats in the Parliament of Mongolia.

According to the World Economic Forum’s Global Gender Gap Report 2025, Mongolia advanced 20 places from last year to rank 65th globally and fifth in the Asia-Pacific region.

In recent years, Mongolia has regularly hosted international events for women: the International Conference of Women Peacekeepers in 2022, the Meeting of Women Foreign Ministers in 2023, and, in partnership with the United Nations, the World Women’s Forum in 2024 in Ulaanbaatar. This August, we hosted the World Women Entrepreneurs Forum under the theme “Inspire, Impact, Invest”.

We are grateful to all countries for their active and constructive participation. Mongolia will remain a steadfast bridge of partnership, co-operation, and solidarity to enhance women’s leadership and participation at all levels.

Distinguished Delegates,

“The Only Constant in Life Is Change,” as the ancient Greek philosopher Heraclitus observed. With the support of successive United Nations leaderships and Member States, we have continually sought to reform and improve this outstanding Organization’s structure and functioning in all respects. In this regard, Mongolia welcomes and supports the Secretary-General António Guterres’s “UN-80” initiative.

Ensuring gender parity in UN leadership will undoubtedly enhance the Organization’s decision-making process, making it more open, balanced, and inclusive. We therefore support the proposals to nominate a woman for the post of Secretary-General and to elect a woman as President of the General Assembly in alternate years.

Mongolia reaffirms its commitment to upholding and implementing the UN Charter and the principles of international law, contributing to the strengthening of the UN-centered multilateral system, and advancing UN reform. In particular, we support adapting the Security Council to present realities and transforming it into a system that is reasonably representative, inclusive, transparent, effective, democratic, and accountable.

At a time when conflict rages across the world, mistrust grows, and misunderstandings deepen, it is ever more vital that international relations not be driven into divisive poles, but rather be developed on a multi-pillared basis that respects the pluralism arising from each nation’s history, civilization, core interests, and development path.

Eighty years ago, the United Nations was founded to free humankind from war and to safeguard global peace and security. We must strengthen the UN as a sturdy, multi-pillared edifice where all nations enjoy equal rights and equal influence under one roof, living together in peace and amity.

We should therefore reflect seriously on whether the Organization’s founding purposes have been fully realized, and, imbued with the spirit of the Pax Mongolica eight centuries ago — when nations coexisted peacefully and the foundations for human progress were laid — let us, all Member States together, build a strong United Nations capable of establishing a Pax Globalica, a Global Peace.

On this historic 80th anniversary of the founding of the United Nations, I wish to emphasize that the UN’s role is more vital than ever in promoting mutual understanding, trust, and respect among nations, and in advancing a peaceful, stable, and prosperous world, free from war.

Mongolia has consistently pursued a peace-loving, multi-pillared foreign policy, making concrete contributions to international peace and sustainable development. We will continue to fulfill this solemn responsibility with honour.

I extend my congratulations on the 80th anniversary of the United Nations.

May the eternal blue sky bless us with peace across the world.

Thank you for your attention!”

МОНГОЛ УЛСААС НҮБ-ЫН ДЭРГЭД СУУГАА БАЙНГЫН ТӨЛӨӨЛӨГЧИЙН ГАЗАР

2025 оны 9 дүгээр сарын 23-ны өдөр